In Pinetum Blijdenstein staan enkele exemplaren van een boom die veel lijkt op de Japanse cipres (Cryptomeria japonica), maar waarvan de naalden langer en dikker zijn en altijd blauwig. Dit is de Taiwanese cipres (Taiwania cryptomerioides), genoemd naar het eiland Taiwan.
Taiwan is de naam van het eiland dat lange tijd als Formosa bekend stond. Het feit dat de Taiwania de naam Taiwan draagt, geeft aan dat de boomsoort pas vrij recent is beschreven. Lange tijd werd dit genus verwisseld met de Japanse cipres. Een opvallend verschil zit in de kegels, die bij de Taiwania dunschubbig zijn en het meest op een sparrenkegel lijken, terwijl de kegels van de Cryptomeria schildvormige schubben hebben en op de kegels van andere cipressen lijken. Deze eenhuizige majestueuze boom kan wel 2000 jaar oud worden en een hoogte van 70 m bereiken, met een stamdoorsnede van 3-4 meter.
Levend fossiel
De Taiwanese cipres is sinds het Mesozoïcum, de tijd van de dinosaurussen, nauwelijks veranderd en vormt zodoende een mooi voorbeeld van een zogenaamd 'levend fossiel'. Ruim 100 miljoen jaar geleden kwam de Taiwania alleen in het noorden van Alaska, Canada en Rusland voor. Vanuit deze gebieden heeft de Taiwania zich verspreid naar Spitsbergen en Japan (ca. 50 miljoen jaar geleden). In het Mioceen, ca. 14 miljoen jaar geleden, had de Taiwania zich ook in Europa gevestigd, onder meer in Duitsland en Italië.
Populaties
Tegenwoordig komt de Taiwania vrijwel uitsluitend nog voor op Taiwan, waar het in de bergen hele bossen vormt. Daarnaast zijn er kleine verspreide populaties in West- en Midden China, aangrenzend Myanmar (vroeger Birma genoemd) en in Noord-Vietnam. De populaties in de Verenigde Staten, Europa en Japan zijn kennelijk uitgestorven toen het klimaat droger en koeler werd. Genetisch onderzoek heeft aangetoond dat de populaties op Taiwan, Vietnam en het China-Myanmar gebied waarschijnlijk een relict (refugium) zijn van de vroegere wijdere verspreiding. De oorsprong van de populaties in Midden China is onduidelijk en mogelijk het gevolg van menselijke aanplant. De grootste verschillen vinden we tussen de exemplaren op Taiwan en die van het vasteland en daarom zijn eerder wel twee verschillende soorten onderscheiden, maar de verschillen zijn gradueel. Er is uiteraard wel sprake van een proces van soortsvorming in dergelijke geïsoleerde populaties die niet meer genetisch materiaal met elkaar uitwisselen.
Medicijn
De Taiwania wordt in Zuid-Oost Azië wel gekweekt en het hout wordt gewaardeerd, vooral voor het maken van grafkisten, omdat het hout licht, maar zeer duurzaam is. De Taiwania wordt dan ook wel de Chinese doodskistboom genoemd. Het hout bevat a-cadinol, een stof die bescherming biedt tegen schimmelinfecties en termieten. Alfa-cadinol is mogelijk ook effectief bij de bestrijding van medicijnresistente tuberculose. Daarnaast bevat de bast diverse diterpenen van het abeo-abietane type, welke aantoonbaar de activiteit van huidkankercellen remmen.
Mooi exemplaar
Wereldwijd loopt de soort in het wild groot risico binnen afzienbare tijd uit te sterven (IUCN: Vulnerable). In Europa wordt de Taiwania weinig gekweekt: het is een grote zeldzaamheid er een aan te treffen in een pinetum. In ons Pinetum staat een mooi exemplaar in het grasland achter het huis. Zal deze boom ook 2000 jaar oud worden?
|
|
|
|
|
| « terug | deel dit artikel op: |  |
 |
 |
 |
